Radon (Rn-222)-kategorisi link sayfa
Gazların jeokimyasından faydalanılarak jeodinamik olaylara (depremler, volkanik patlamalar, heyelan, sel gibi doğa olayları) ilişkin detaylı bilgilerin elde edilmesi mümkündür (Giammanco ve Gurrieri, 1997; Neri vd., 2006, La Delfa vd., 2008; Siniscalchi vd., 2010, Saç vd., 2011, İçhedef vd, 2014, Tarakçı vd., 2014, Günay vd., 2018, İçhedef vd., 2020).
Sismik olarak diri (aktif) faylar, göreli olarak yüksek geçirgenlik değerlerine sahiptirler. CO2, He, H2, Rn, CH4, N2 gibi karasal olarak üretilen gazların ve Hg, As, Sb gibi oldukça uçucu metaller diri (aktif) faylardan kolayca atmosfere çıkarılabilirler (Zmazek vd., 2002). Bu nedenle gaz konsantrasyonlarındaki değişimler bu süreçlerin tanımlanması, büyüklüklerinin ve çevreye olan etki düzeylerinin belirlenmesi veya ön kestirimi gibi birçok bilginin üretilmesinde kullanılabilmektedir. Günümüzde değin jeodinamik süreçlerin takip edilmesinde kullanılan başlıca izleyiciler hidrojeolojik parametreler (yer altı su seviyeleri, su sıcaklığı, mineralleşme, bulanıklık ve akı gibi) ve hidrojeokimyasal izleyiciler (Radon ve diğer çözünebilen gaz bileşikleri, 234U/238U, Radyum, He gibi), derin kabuk gazları (He, N2, CO2 ve CH4) olarak gösterilmektedir (Dubinchuk, 1993). Radon (222Rn) ve helyum (He) gibi eser gazlar, genellikle CO2 ve CH4 gibi taşıyıcı gazları ile derin kaynaklardan yüzeye doğru hareket edebilir. Hem karbondioksit (CO2) hem de azot (N2), fay bölgelerindeki radon ve helyum gazları için potansiyel taşıyıcı gazlardır (Fu vd., 2008). Bu izleyiciler arasında radon gerek bir soy gaz olması gerekse de uranyum bozunum serisinin bir ürünü olarak yer kabuğunda üretilip atmosfere göç etmesi sebebiyle öne çıkmaktadır.
Radon (222Rn) periyodik cetvelin VIIIA grubunda yer alan bir soy gazdır. Atom numarası 86 olan radon renksiz, kokusuz, tatsızdır ve bu nedenle insanlar tarafından fark edilemez. Uranyum bozunum serisinde radyumun (226Ra) bozunumuyla oluşan 222Rn; 3,82 gün yarı ömrü ile en bol bulunan radon izotopudur. Radon radyoaktif bozunum serilerinin bir ürünü olduğundan ve bu serilerde yer alan izotoplar yer kabuğunda bulunduğu için kaynaklarının büyük bölümünü yerkabuğu, toprak ve kayalar oluşturmaktadır. Bu jeolojik yapılarda ortaya çıkan Radyum (226Ra)’ un bozunumuyla oluşan radon gazı atmosfere doğru göç eğilimindedir.
